Co daje niemieckie prawo pracy polskim pracownikom?

Niemiecki kodeks pracy może nastręczać Polakom pewnych trudności. Nie tylko w wielu miejscach odbiega od swojego polskiego odpowiednika, ale też w wielu kwestiach jest zdecydowanie bardziej drobiazgowy. Zarówno wywodzenie swoich uprawnień, jak i ewentualne dochodzenie roszczeń od pracodawców na kanwie prawa pracy obowiązującego na terenie Niemiec, może być dość trudne. Warto więc przynajmniej ogólnie poznać kilka podstawowych aspektów.

Rozwiązanie stosunku pracy – utrata pracy i jej konsekwencje

Niemieckie prawo pracy dla Polaków nie czyni oczywiście żadnych wyjątków w zakresie zasad obowiązywania i rozwiązania umowy o pracę. Odpowiednie punkty kodeksy regulują nie tylko okresy wypowiedzenia (nie muszą być one w związku z tym zawarte w umowie, jeśli nie zostają wydłużone) zależnie od czasu pracy, ale też określają, kiedy pracodawca może poinformować pracowników o rozwiązaniu umów i jakie w związku z tym prawa nabywa pracownik. Chodzi tu głównie o to, aby chronić pracowników zwalnianych z pracy w Niemczech bez wymaganej podstawy prawnej lub faktycznej albo z naruszeniem terminów związanych z wypowiedzeniem.

Prawo pracy przewiduje między innymi, że:

• pracownika można poinformować o rozwiązaniu stosunku pracy w połowie miesiąca lub z końcem miesiąca;
• pracodawca, wypowiadając umowę o pracę w trybie nadzwyczajnym, musi informować pracowników o powodach swojego działania;
• pracownik zwolniony z pracy może w sądzie dochodzić zadośćuczynienia lub przywrócenia do pracy, jeżeli wypowiedzenie nie spełniało warunków formalnych lub faktycznych.

Nieotrzymanie wynagrodzenia za pracę

Umowy o pracę muszą precyzować wysokość wynagrodzenia i jego składniki. Jeśli pracownika pozbawia się wypłaty bez powodu przewidzianego w umowie, co dotyczy głównie prawa do premii), wówczas pracodawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności przez sąd pracy w Niemczech i zmuszony do wypłaty zaległych wynagrodzeń.

• Każdy pracownik, bez względu na okres zatrudnienia, ma prawo do pobrania wynagrodzenia minimalnego, jakie ustala odpowiednia ustawa i przepisy wykonawcze.
• Pracownicy, którym pracodawca odmówił wypłaty w pełnej wysokości, mogą korzystać instytucji zaskarżenia do sądu, przy czym należy odpowiednio sformułować przesłany wniosek, aby określić żądania.

Negocjacje z pracodawcą

Pracodawca niemiecki zawsze musi działać na podstawie i zgodnie z ustawami, które regulują kwestię zatrudnienia. Jest to spora grupa przepisów, które mają zastosowanie w różnych branżach i przedsiębiorstwach. Co do zasady nie ma natomiast zakazu, by z niemieckim pracodawcą ustalić inne warunki (koniecznie bardziej liberalne od podstawowych).

• Jeśli w firmie powinna działać ochrona przed wypowiedzeniem, można podjąć pozasądowe negocjacje w celu egzekwowania swoich praw.
• Można ustalić z pracodawcą na przykład docelową godzinę zakończenia pracy lub rozpoczęcia przerwy inną niż obowiązujące w firmie, choćby z powodu szczególnych potrzeb pracownika.
• Często można negocjować indywidualnie nie tylko wynagrodzenie, ale też jego rozłożenie w czasie, można negocjować urlop na czas wyjazdu do Polski itd.

W sytuacji, w której nie obowiązuje zestaw ograniczeń wynikających wprost z ustaw, można zawsze zapytać pracodawcę o uściślenie maksymalnie korzystnych dla pracownika warunków pracy. Należy pamiętać, że jest to jedynie opcja, a nie konieczność.

Wynagrodzenie za czas urlopu lub choroby

Pracodawcy niemieccy mają jasno określone zasady postępowania w przypadku obliczania wynagrodzenia za czas urlopu oraz choroby. Znów – w podstawowym zakresie obowiązku wynikają wprost z ustawy, ale działają tu też pewne niepisane zwyczaje, takie jak wypłata pieniędzy za okres urlopu przed jego rozpoczęciem.

Praca i urlop muszą być tak rozłożone w ciągu wszystkich miesięcy pracy, aby można było w danej sytuacji rzeczywiście myśleć o spędzeniu wolnego czasu w określony sposób – prawo do wypoczynku również podlega ustawowej ochronie, więc wszystkie nadużycia w tym zakresie można zgłaszać do sądu.

Czas pracy

Ustawa precyzuje jasno, jak oblicza się i jak ogranicza czas pracy – tu niestety niemieccy pracodawcy często chcą Polaków wykorzystywać, ale warto wiedzieć, że nawet dołożenie za zgodą pracownika paru Euro do wypłaty nie daje im takiej możliwości. Czas pracy liczony jest w skali do sześciu miesięcy przy podstawowym założeniu, że praca może być wykonywana po 8 godzin na dobę, pięć dni w tygodniu z pominięciem świąt i niedziel. Oczywiście, że od tych reguł są wyjątki, natomiast w każdym przypadku trzeba sprawdzić, czy zostały one wprowadzone zgodnie z obowiązującymi na terenie Niemiec regulacjami.

• Każdy pracownik ma prawo do uczciwego rozliczenia czasu pracy.
• Indywidualne ustalenia nie mogą nakładać na pracownika obowiązku świadczenia pracy w zakresie większym niż przewidziany odpowiednimi zapisami prawa pracy w Niemczech.

Dochodzenie swoich praw

Niemieckie prawo pracy jest dość przejrzyste, ale poza nim obowiązują też akty poboczne, takie jak ustawa o ochronie przed wypowiedzeniem, układy zbiorowe, akty prawne dotyczące wyjątków np. od przewidzianego czasu pracy itd. To znaczy, że pracownicy z Polski mają często problem, by ich umowy z pracodawcami w Niemczech były w pełni zgodne z prawem i przestrzegane. Warto pamiętać, że w przypadku każdego podejrzenia naruszenia prawa pracy, możesz skonsultować się z nami – pomożemy znaleźć rozwiązanie i wyjaśnimy ścieżkę dalszego postępowania. Nie warto z tym zwlekać, ponieważ dla wielu spraw przewidziane są relatywnie krótkie terminy na zgłoszenie skarg, odwołań lub zażaleń.